Wprowadzenie

Dotacje celowe przekazywane organizacjom pozarządowym z budżetu jednostki samorządu terytorialnego (JST) muszą być wykorzystywane zgodnie z celem określonym w umowie. Każde odstępstwo od przeznaczenia środków może skutkować poważnymi konsekwencjami – w tym obowiązkiem zwrotu środków oraz odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Podstawy prawne
Co to znaczy wydatkowanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem?

Art. 252 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych, wskazuje na wydatkowanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem co w praktyce oznacza, że :

  • wykorzystano środki na cele inne niż określone w umowie dotacyjnej,

  • poniesiono wydatki przed formalnym podpisaniem umowy,

  • zrealizowano wydatki nieujęte w zatwierdzonym kosztorysie i harmonogramie realizacji zadania.

Przykład: jeśli organizacja pozarządowa otrzymała dotację na prowadzenie świetlicy środowiskowej, ale część środków przeznaczyła na wynajem sali konferencyjnej – nawet jeśli konferencja dotyczyła młodzieży – może to zostać uznane za wydatkowanie części dotacji niezgodne z przeznaczeniem.

Zwrot dotacji – kiedy JST może go żądać?

Zgodnie z art. 251 ustawy o finansach publicznych, JST może żądać zwrotu dotacji, gdy:

  • zadanie publiczne nie zostało zrealizowane,

  • środki zostały wydatkowane niezgodnie z celem,

  • dotacja została wykorzystana po terminie wynikającym z umowy,

  • dotację wydatkowano na cele niewskazane w umowie i kosztorysie.

Jednostka samorządu terytorialnego  ma  5 lat na dochodzenie zwrotu dotacji  od końca roku, w którym minął termin rozliczenia co wynika z art. 67 ustawy o finansach publicznych

Jak JST wykrywa nieprawidłowości w rozliczeniu dotacji?

  • analiza sprawozdania końcowego z realizacji zadania,

  • porównanie danych ze sprawozdania z kosztorysem,

  • kontrola dokumentów księgowych, umów i faktur,

  • wizytacje w miejscu realizacji zadania,

  • audyt wewnętrzny lub kontrola Regionalnej Izby Obrachunkowej (RIO).

Jakie są konsekwencje wydatkowania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem?

Najważniejsze konsekwencje to:
1. Zwrot dotacji wraz z odsetkami – JST może żądać zwrotu całości lub części dotacji, – także naliczyć odsetki jak od zaległości podatkowych.

2. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych – dotyczy to przede wszystkim pracowników JST, którzy nie dopełnili obowiązków w zakresie nadzoru nad prawidłowością przekazania środków jak i dotyczyć może samych organizacji pozarządowych . Stosuje się wówczas przepisy ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (np. art. 8 i 9 tej ustawy).

Od 2010 r. JST nie może wykluczyć organizacji pozarządowej z udziału w przyszłych otwartych konkursach ofert.

Najczęstsze pytania – FAQ

Czy można wydać dotację przed podpisaniem umowy?
Nie – nawet jeśli wydatek był zgodny z celem, to formalny brak umowy oznacza naruszenie przepisów.

Czy można zmieniać zapisy kosztorysu?
Tylko wtedy, gdy umowa lub aneks wyraźnie na to pozwala. W przeciwnym razie może to grozić koniecznością zwrotu środków.

Czy opóźnienie w realizacji zadania jest nieprawidlowością?
Może być – jeśli wpływa na jakość realizacji zadania lub nieterminowe złożenie sprawozdania.

Jak prawidłowo rozliczać dotacje z JST? – dobre praktyki

  • dokładnie analizuj treść umowy i kosztorysu,

  • konsultuj wszelkie zmiany z JST,

  • dokumentuj wszystkie wydatki i działania,

  • przestrzegaj terminów zarówno realizacji zadania, jak i sprawozdawczości.

Jeśli masz wątpliwości – skontaktuj się z opiekunem projektu w JST lub skorzystaj z naszej porady prawnej.

Podsumowanie

Rozliczanie dotacji udzielanych ze środków publicznych musi być zgodne z przepisami prawa i zapisami umownymi. Nawet pozornie drobne uchybienia mogą skutkować poważnymi konsekwencjami. Dlatego warto inwestować w rzetelne przygotowanie dokumentacji i bieżący kontakt z JST. To klucz do spokojnej i skutecznej realizacji projektów z wykorzystaniem środków publicznych.

Spis Treści
Potrzebujesz więcej informacji
Powiązane artykuły
Tagi
Spółki komunalne